ένα μοναχικό και μοναδικό νησί.
Το νησί των Κυθήρων είναι το σταυροδρόμι διαδρομών της Μεσογείου. Τα Κύθηρα κατοικούνται στη Νεολιθική Εποχή, από το τέλος της 6ης Χιλιετίας π.Χ και ύστερα. Αυτό μαρτυρεί η εύρεση αγγείου στο σπήλαιο Αγίας Σοφίας, στο χωριό Κάλαμος. Στο σπήλαιο Χουστή, στο Διακόφτι επίσης, καθώς και στην περιοχή της Παλαιόπολης υπάρχουν ευρήματα που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ζωής από την Τέταρτη Χιλιετία π.Χ. Οι Μινωίτες στα τέλη της τρίτης χιλιετίας επεκτείνουν τη κυριαρχία τους στα Κύθηρα και ελέγχουν την περιοχή. Δημιούργησαν εμπορικό σταθμό στην Παλαιόπολη, όπου υπήρχε κόλπος (σήμερα είναι κομμάτι στεριάς) και ευνοούσε τη δημιουργία λιμανιού. Τα Κύθηρα εντάσσονται στο δίκτυο των σημείων ελέγχου της μινωικής εξουσίας στον πόλεμο κατά της πειρατείας στο Αιγαίο. Στο Βουνό, στον Άγιο Γεώργιο, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα ίχνη μινωικού ιερού κορυφής το οποίο λειτουργούσε και ως παρατηρητήριο και «φάρος» για την ναυτιλία. Η Μινωική αποικία παρακμάζει μαζί με τη Μινωική Κρήτη στα τέλη του 15ου αιώνα π.Χ. Οι Μυκηναίοι έρχονται στο νησί αμέσως μετά. Οι Δωριείς έρχονται στο νησί με την παρακμή των Μυκηναϊκών βασιλείων γύρω στα τέλη του 12ου αιώνα και αρχικά τα Κύθηρα ανήκουν στην εξουσία του Άργους. Είναι άγνωστο πότε έρχονται για πρώτη φορά στο νησί οι Φοίνικες οι οποίοι επεξεργάζονται την πορφύρα και παράγουν το βαθύ κόκκινο χρώμα που αποτελεί ακριβό εξαγώγιμο προϊόν. Τα αρχαία Κύθηρα ονομάζονται τότε Πορφυρίς ή Πορφυρούσα. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η ίδρυση του ναού της Αφροδίτης οφείλεται στους Φοίνικες που εισάγουν από την ανατολή τη λατρεία της Αστάρτης.
To 424, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν το νησί το οποίο, με την ειρήνη του Νικία το 421 παραχωρείται πάλι στους Σπαρτιάτες. Με την κυριαρχία της Σπάρτης εισάγονται και οι λατρείες του σπαρτιατικού πανθέου, των Διόσκουρων, της Αλέας, του Γαιήοχου Ποσειδώνα και του Ηρακλή, ενώ από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. εισάγεται και η λατρεία του Ασκληπιού, με τη λακωνική του μορφή ως Αιγλάπιος. Με την εξέγερση των Ελευθερολακώνων, τον δεύτερο αιώνα π.Χ. φαίνεται ότι τα Κύθηρα ανεξαρτητοποιούνται αφού κόβουν δικό τους νόμισμα. Με την εξάπλωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας προς Ανατολάς τα Κύθηρα δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερη δραστηριότητα.
Το 395 μ.Χ και μετά τα Κύθηρα ανήκουν στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με τις ανασκαφές των Huxley και Coldstream στο Καστρί η περιοχή κατοικείται και αποτελεί ναυτικό σταθμό μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ. αφού υπάρχει εκεί λιμενική εγκατάστασή. Το 673 οι Άραβες καταλαμβάνουν τις βόρειες ακτές της Κρήτης, καταστρέφουν και ερημώνουν το λιμάνι και τα οχυρά του όρμου της Σκάνδειας. Μετά τα μέσα του 7ου αιώνα τα Κύθηρα παρακμάζουν. Τον 10ο αιώνα και μετά χτίζονται χριστιανικοί ναοί όπως του Αγίου Ανδρέα στο Λιβάδι και του Αγίου Δημητρίου στο Πούρκο. Ο πλυθησμός φαίνεται να αυξάνει. Το 13ο αιώνα, μετά την τέταρτη σταυροφορία (1201 – 1204) οι Ενετοί, αφού πλέον έχουν κάνει ισχυρό το κράτος τους, προσαρτούν τα Κύθηρα μαζί με άλλα νησιά και περιοχές του ελλαδικού χώρου. Αυτό γίνεται παράλληλα με την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως το 1204. Το ενετικό κράτος εγκαθιστά στο νησί τους Βενιέρηδες το 1207. Οι πατρίκιοι Βενιέρ λαμβάνουν τα Κύθηρα και τη Δυτική Κρήτη και εξουσιάζουν την περιοχή για αρκετά χρόνια.
Στην Κρήτη και στα Κύθηρα εγκαθιδρύεται το σύστημα της φεουδαρχίας. Από το 1207 ουσιαστικά ξεκινάει η περίοδος έξι αιώνων κατά τους οποίους τα Κύθηρα όπως και τα νησιά του Ιονίου θα μείνουν υπό την κυριαρχία της Βενετικής Κυριαρχίας. Το νησί παρέμεινε βενετικό μέχρι καταλύσεως στον Μέγα Ναπολέοντα τους κράτους των Βενετών το 1797. Από τότε, με τη συνθήκη του Campo – Formio τα Κύθηρα μαζί και όλα τα Ιόνια νησιά περιέρχονται στην κατοχή των Γάλλων. Το 1797 ο Βιτσέντζο Ρενώ καταλαμβάνει τα Κύθηρα και οι νέα αστική τάξη μαζί με τους αγρότες καίνε στην πλατεία του Εσταυρωμένου το “Libro d’ Oro”, το βιβλίο των ευγενών. Οι Γάλλοι το 1798 φυτεύουν το δένδρο της Ελευθερίας στην πλατεία του Εσταυρωμένου στη Χώρα και κηρύττουν τα ιδανικά της Γαλλικής Επανάστασης, «Ελευθερία, Ισότης, Αδελφότης». Εν τω μεταξύ αρχίζει η μετανάστευση των Κυθηρίων στη Σμύρνη.
Με τη συνθήκη των Παρισίων στις 20 Νοέμβρη 1815 δημιουργείται το «Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων», ομοσπονδιακή δημοκρατία και προτεκτοράτο των Άγγλων, με πρωτεύουσα την Κέρκυρα. Οι Άγγλοι πραγματοποιούν στα Κύθηρα αρκετά έργα, καταπιέζοντας τους κατοίκους αφού τους υποχρεώνουν στην αγγαρεία, καταναγκαστική εργασία για την κατασκευή των έργων. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821 πολλοί πρόσφυγες από την Πελοπόννησο βρέθηκαν στα Κύθηρα. Ενώ αντιθέτως, άλλοι πέρασαν από τα Κύθηρα στην Πελοπόννησο για να βοηθήσουν στον αγώνα της απελευθέρωσης. Τα επόμενα χρόνια, μετά την απελευθέρωση πολλοί Κυθήριοι περνούν απέναντι αναζητώντας δουλειά στο ελεύθερο ελληνικό κράτος ή στην Κρήτη και τη Σμύρνη.
Στις 28 Μαΐου 1864 τα Επτάνησα ενώθηκαν με την απελευθερωμένη Ελλάδα. Στις αρχές του 20ού αιώνα αρχίζουν τα μεγάλα κύματα μετανάστευσης προς την Αυστραλία και την Αμερική. Στο δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί Κυθήριοι συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση. Το νησί κατελήφθη από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς στις 10 Μαΐου 1941. Στο χωριό Ποταμός οργανώθηκε αντιστασιακό μέτωπο με την υποστήριξη ανταρτών από την Πελοπόννησο. Το μέτωπο περιόρισε τον έλεγχο του νησιού από τους Γερμανούς. Το νησί είναι η πρώτη περιοχή της Ελλάδος που ελευθερώνεται. Μετά τον πόλεμο οι περισσότεροι νέοι εγκαταλείπουν τη φτωχή γη. Άλλοι πάνε στην Αθήνα και άλλοι στην Αυστραλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για μια καλύτερη ζωή. Η μετανάστευση στο εξωτερικό παύει στα τέλη της δεκαετίας του 70. Όμως η αστυφιλία, που έχει αρχίσει από τα μέσα της δεκαετίας του 50, συνεχίζεται μέχρι και τη δεκαετία του 90. Τότε ξεκινάει η τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Με το νόμο «Καποδίστρια» οι 13 κοινότητες που υπήρχαν μέχρι το 1998, συνενώνονται σε ένα δήμο, το Δήμο Κυθήρων. Σήμερα το νησί βρίσκεται αντιμέτωπο με τις προκλήσεις μίας ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης. Στην αναζήτηση μίας πορείας που δε θα αλλοιώσει την ταυτότητά του και δε θα επιτρέψει τραυματικές συνέπειες στο περιβάλλον, οι Κυθήριοι καλούνται να πάρουν αποφάσεις που θα βάζουν τον άνθρωπο, τον πολίτη, τον κάτοικο του νησιού στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Οι λογικές του αθέμιτου κέρδους και της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, δεν είναι αρκετά μακριά από το νησί της Αφροδίτης.
