και η επιτυχία της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi.
Η υφαντική τέχνη είναι συνυφασμένη με την ιστορία και την παράδοση της Κρήτης, με τεχνικές που διασώθηκαν απαράλλακτες από τη Μινωική περίοδο μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες η χρήση του αργαλειού στο νησί ακολουθούσε φθίνουσα πορεία και υπήρχε κίνδυνος να χαθεί για πάντα η πολύτιμη γνώση και εμπειρία που μεταδιδόταν εμπειρικά από γενιά σε γενιά. Αυτή η διαπίστωση στάθηκε αφορμή για να συγκροτηθεί η «Αποστολή Πηνελόπη Gandhi: Η Ιερή Τέχνη της Υφαντικής στην Κρήτη Σήµερα», με επικεφαλής την Βαρβάρα Τερζάκη–Παλλήκαρη.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία εντάσσεται στις δράσεις του «Πανεπιστημίου των Ορέων», μιας Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας η οποία ξεκίνησε από μια πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Κρήτης, με σκοπό να επιτύχει ένα δυναμικό άνοιγμα της ακαδημαϊκής κοινότητας προς την κοινωνία – και οι οποίες έχουν στηριχθεί οικονομικά αποκλειστικά και μόνο από τους εθελοντές-μέλη τους.
Η Αποστολή Πηνελόπη Gandhi πήρε το όνομά της από δυο πρόσωπα στις ιστορίες των οποίων η υφαντική τέχνη έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο. Από τη μια είναι η Πηνελόπη, μυθική βασίλισσα της Ιθάκης και πιστή σύζυγος του Οδυσσέα στα έπη του Ομήρου. Από την άλλη, ο MahatmaGandhi, οραματιστής πολιτικός και ηγετική μορφή του εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία των Ινδών από τη βρετανική αποικιοκρατία χωρίς τη χρήση βίας. Εκείνη, προκειμένου να αποφύγει τους μνηστήρες που την πολιορκούσαν, δήλωνε ότι θα παντρευτεί μόνο όταν ολοκληρώσει το υφαντό που δούλευε καθημερινά στον αργαλειό της, αλλά ξήλωνε κάθε βράδυ. Εκείνος πίστευε ότι η ύφανση στον αργαλειό ήταν το μόνο μέσο για να γίνει ο λαός του αυτάρκης και ανεξάρτητος, και κατασκεύαζε ο ίδιος νήματα στον τροχό για να καλύψει τις ανάγκες του.
Στην Κρήτη, η υφαντική τέχνη μέχρι πριν από κάποιες δεκαετίες πρόσφερε όντως ένα είδος αυτάρκειας σε κάθε νοικοκυριό που είχε δικό του αργαλειό. Στόχος της Αποστολής είναι η επανατοποθέτηση και λειτουργία των λεγόμενων αργαστηριών σε σπίτια νέων γυναικών του νησιού, και παράλληλα η καταγραφή και διάσωση όσων γνωρίζουν για την υφαντική τέχνη η μεγαλύτερης ηλικίας υφαντές και υφάντριες που συνεχίζουν να την εξασκούν. Οι εθελοντές που στελεχώνουν την Αποστολή έχουν καταγράψει οπτικοακουστικά περισσότερες από 500 σχετικές μαρτυρίες, μαζί με σχέδια από υφαντά που εντόπισαν σε όλη την επικράτεια της Κρήτης.
Το 2012, η Αποστολή παρουσίασε μια μεγάλη έκθεση στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στο Ηράκλειο της Κρήτης, κατά τη διάρκεια της οποίας υφάντριες από τους τέσσερις νομούς της Κρήτης δούλευαν πάνω σε τέσσερις αργαλειούς. Τον επόμενο χρόνο πραγματοποιήθηκε κάτι ανάλογο στο Μουσείο Μπενάκη, στην Αθήνα, με καθημερινή παρουσία γυναικών που ταξίδευαν καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης από την Κρήτη για να υφαίνουν καθημερινά περιστοιχισμένες από πολύτιμα σχετικά εκθέματα.
Η προσπάθεια διάσωσης και διάδοσης της υφαντικής τέχνης στην Κρήτη περιλαμβάνει επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία του νησιού, ενώ παράλληλα προάγει την επαναφορά όλων των πρακτικών που θα συμβάλλουν στη δημιουργία πιστοποιημένων υφαντών υψηλής καλλιτεχνικής αξίας, όπως η βιολογική παραγωγή των πρώτων υλών για νήματα στα εδάφη της Κρήτης.
Ιστοσελίδα: http://www.panoreon.gr/gandhi/identity
